Zimowe nauczanie czytania, pisania i liczenia we wsi Porąbka rozpoczęto około 1860r. w budynku nr 57 u Bułki. Pierwszym nauczycielem był pan Gołąb. Jednak znacznie wcześniej prowadzona była nauka pisania i czytania dla ludzi starszych w niedzielę, o czym świadczy pierwszy własnoręczny podpis radnego Michała Bułki na protokole posiedzenia Rady Gminy w dniu 20 czerwca 1838r. (pozostali podpisywali się krzyżykiem).
Od 1869r. nauczycielem w Porąbce był Tomasz Windisz, który równocześnie pełnił funkcję pisarza gminnego do 1871r.
19.XII.1871r. została powołana pierwsza Rada Szkolna Gminna w składzie:
1. Franciszek Wykręt – radny,
2. Andrzej Brzuchański – z-ca radnego,
3. Piotr Micherda – drugi z-ca radnego,
4. Franciszek Franfelder – pasterz chrześcijański ( ksiądz proboszcz),
5. Leo Goldberger – reprezentant wyznania mojżeszowego
6. Tomasz Winisz – nauczyciel.
Następne Rady Szkolne Gminne wybierane były co pięć lat.
Około 1870r. wybudowano szkołę, w której znajdowała się jedna izba lekcyjna i mieszkanie dla kierownika. W tym budynku nauka odbywała się do czasu wybudowania nowej szkoły, tj. do 1913r. Następnym z kolei nauczycielem był p. Sławiński, Około 1893r. funkcję kierownika szkoły objął Władysław Gabryel. Nauka odbywała się wówczas w dwóch budynkach. Na drugą izbę lekcyjną zaadaptowano pomieszczenie w byłym spichlerzu (budynek ten został rozebrany po I wojnie światowej).
5 października 1905r. na wniosek Rady Szkolnej Gminnej, Rada Gminna podjęła uchwałę o wybudowaniu nowej szkoły w Porąbce. 7 lat trwały zabiegi radnych i ówczesnego wójta Jana Gałuszki o uzyskanie zezwolenia. W tym czasie gromadzono środki potrzebne na wykonanie tej inwestycji. Budowa szkoły trwała tylko jeden rok.
1 września 1913r. dzieci rozpoczęły naukę w nowej, piętrowej szkole, usytuowanej w centrum Porąbki. Szkoła ta posiadała 6 sal lekcyjnych, kancelarię i mieszkanie dla kierownika. Pracowali w niej: kierownik W. Gabryel, Anna Kułakowska, Waleria Adamska i p. Wojnarowski. Z chwilą wybuchu I wojny światowej p. Wojnarowski został powołany do wojska. Jego miejsce zajęła Maria Andrusiewicz, którą do Porąbki rzuciły losy wojny.
W 1919r. kierownik szkoły W. Gabryel przeniósł się do poznańskiego. Po nim funkcję objął Józef Mroziński. W tym czasie w Porąbce funkcjonuje już Czteroklasowa Publiczna Szkoła Powszechna I Stopnia (do 1937r.). W szkole oprócz kierownika pracowały: Anna Andrusiewicz, Franciszka Gabryel i Waleria Adamska. Od Września 1937r. szkoła w Porąbce jest już Publiczną Szkołą Powszechną stopnia drugiego. W związku z tym cześć zdolnej młodzieży mogła podjąć naukę w gimnazjum ogólnokształcącym w Kętach.
Kierownik Mroziński był człowiekiem nadzwyczaj uzdolnionym w dziedzinach: matematyka, historia i muzyka. Prowadził amatorski zespół teatralny. Założył przy szkole szkółkę drzew owocowych. Zajmował się również malarstwem. W kościele w Porąbce znajduje się obraz jego pędzla – „Jezus Ukrzyżowany”.
W czasie okupacji w szkole w Porąbce funkcjonowała szkoła niemiecka, w której uczyły się dzieci osiedleńców niemieckich przywiezionych tu z Rumunii. Pod koniec 1943r. władze niemieckie zezwoliły na otwarcie polskiej szkoły w przysiółku Wielka Puszcza i w Bujakowie. Do tych szkół, mimo dużej odległości, uczęszczały dzieci z Porąbki aż do zakończenia wojny.
W kwietniu 1945r. młodzież Porąbki wróciła do swojej szkoły (285 dzieci). Do pracy przystąpiły cztery panie: Maria Andrusiewicz, Janina Grzybowska, Albina Mreńca i p.o. kierownika Franciszka Gabryl. Rozpoczęła się praca w bardzo trudnych warunkach. Nauka odbywała się na trzy zmiany. Młodzież, po wstępnym egzaminie, podzielono na cztery oddziały. Najwyższą klasą była IV-ta. W ciągu trzech miesięcy przeprowadzono bardzo skrócony program i z końcem czerwca odbywała się klasyfikacja.
Po okupacji szkołą kierował Józef Świerczek, który wraz z żoną Leontyną – również nauczycielką – przybył tu z Drohobycza. W dniu 1 września 1945r. szkoła posiadała siedmiu nauczycieli i 370 uczniów podzielonych na 10 oddziałów, z najwyższą klasą szóstą, ale już w następnym roku, najstarsza jest VII, która liczyła 28 uczniów. Nauka odbywała się dalej na dwie, a nawet na 3 zmiany, gdyż otworzono wieczorowy kurs kl. VII dla starszej młodzieży. Czyni się więc przygotowania do rozbudowy szkoły. Staraniem kierownika Józefa Świerczka i sołtysa Franciszka Walusiaka dobudowano drugie piętro, powiększając bazę szkoły o cztery sale lekcyjne. Rozbudowę zakończono w 1949r.
W roku szkolnym 1966/67 pierwszy raz w dziejach szkoły powstała klasa ósma, która realizowała nowy program wprowadzony reformą szkolną. Pracę w szkole utrudniały warunki lokalowe – brak sal lekcyjnych i Sali gimnastycznej. W lipcu 1966r. po wielu staraniach kier. Józefa Świerczka i byłego przewodniczącego GRN – Stanisława Mreńcy, rozpoczyna się następna rozbudowa szkoły, która trwała do 1971r. Dobudowano skrzydło od strony wschodniej i salę gimnastyczną.
W 1969r. odszedł na emeryturą kierownik Józef Świerczek – wspaniały pedagog i dobry gospodarz szkoły. W Porąbce pracował 25 lat. Na jego miejsce został mianowany Stanisław Brodka, który dokończył rozpoczętą rozbudowę. W dobudowanym skrzydle uzyskano cztery sale lekcyjne, pomieszczenia dla dyrekcji szkoły, świetlicę, kuchnię i mieszkanie dla nauczyciela. W jednej z sal urządzono pracownię fizyko – chemiczną, a w drugiej pracownię biologiczną.
5.XI.1971r. szkole nadano imię sławnego Polaka – Mikołaja Kopernika.
W roku szkolnym 1973/74 w Porąbce powstała Zbiorcza Szkoła Gminna. Jej dyrektorem został dotychczasowy kierownik szkoły Stanisław Brodka, a zastępcą – Teresa Wykręt. Rozpoczął się okres bardzo uciążliwej pracy dla dyrekcji i nauczycieli. W szkole utworzono trzy dodatkowe klasy, tzw. Zawodnione, tj. kl. VI, VII i VIII, do których dowożono uczniów z całej gminy. Są to dzieci opóźnione w nauce o co najmniej dwa lata. Trzy dni uczą się w szkole, realizując program minimum, pozostałe dwa dni ucza się zawodu w Kętach, dowożone tam autobusem pod opieką nauczyciela. Do szkoły zbiorczej dowożone są również dzieci z Wielkiej Puszczy od IV – VIII klasy, tam uczą się tylko: I, II i III klasa i ognisko przedszkolne, a szkoła staje się filią Zb. Szk. Gm. w Porąbce. Równocześnie uruchomiono świetlicę i stołówkę szkolną, z której korzystało około 200 dzieci. W całej gminie przystąpiono do remontów i modernizacji szkół i przedszkoli.
W kwietniu 1974r. szkoła otrzymała sztandar ufundowany przez Komitet Rodzicielski z inicjatywy między innymi Antoniego Nowatorskiego – przewodniczącego Komitetu.
Po dwóch latach pracy Teresa Wykręt zrezygnowała z funkcji Z-cy Gminnego Dyrektora. Na jej miejsce powołana została Zofia Marczak. Powołano również dwóch zastępców do szkoły, tj. Józefa Mieszczaka i Władysławę Pająk.
Gminne Szkoły Zbiorcze funkcjonowały do 1983r. kiedy zostały powołane Inspektoraty w gminach. W naszej gminie inspektorem została Janina Chmielniak, a jej zastępcą Halina Łaz. Inspektoraty funkcjonowały do 31.08.1990r. Od tego momentu szkoły podlegały bezpośrednio Kuratorium Oświaty, a w styczniu 1997r. szkoły podstawowe zostały przekazane gminom.
Dzień 2 września 1999r.otworzył nową kartę w historii polskiej oświaty. W wyniku reformy w Porąbce w istniejącej dotychczas Szkole Podstawowej nr 1 im. Mikołaja Kopernika pozostała 6-klasowa szkołą podstawowa z 2 filiami: w Kozubniku i Wielkiej Puszczy.
W wyniku przeprowadzonego konkursu na stanowisko dyrektora szkoły została powołana mgr Małgorzata Walusiak.
Drugi rok wdrażania reformy oświaty sprawił, iż od 1 września 2000r. wszyscy uczniowie z Porąbki, Kozubnika i Wielkiej Puszczy rozpoczęli naukę w jednym budynku Szkoły Podstawowej. Wiązało się to z koniecznością zapewnienia uczniom bezpiecznego dojazdu autobusem do szkoły i powrotu do domu.
Ważnym wydarzeniem w życiu szkoły w Roku Jubileuszowym było ufundowanie nowego sztandaru z wizerunkiem patrona Mikołaja Kopernika przez Radę Rodziców, którą reprezentowała pani Teresa Iskierka. Uroczyste poświęcenie sztandaru przez księdza proboszcza Eugeniusza Nycza miało miejsce w czasie mszy świętej w kościele parafialnym w dniu 6 maja 2000r.
Józef Mroziński Józef Świerczek Stanisław Brodka Małgorzata Walusiak
Tekst opracowano na podstawie „Małej Monografii Gminy Porąbka” oraz kroniki szkolnej.
